BARIŞ TERZİ
01. Parametreler
Bilgisayar seçiminde dikkat edilmesi gereken değişkenler. Bu parametreler kullanıcının ihtiyaçları ve imkanları doğrultusunda değişkenlik gösterebilir. Diğer yandan bir parametrenin pozitif değerinin artması diğerleri için negatif etkide olacaktır.
01. 1. Performans
Performans kısaca bilgisayarın işlem gücü olarak ele alınabilir. İşlem gücü bilgisayarlarda temel olarak matematiksel işlemlerin yapılma hızıdır. İşlem gücü sayısal ve grafik işleme hızına göre değerlendirilebilir. Bu hızların ölçülmesi uzun süreli kullanımla anlaşılabileceği gibi kısa sürede benchmark değerleri ile anlaşılabilir. Kullanıcının ihtiyaçları doğrultusunda ne kadar performans gerektiği belirlenmelidir.
01. 1. a. Benchmark
Benchmark bir ürünün diğerine oranla performans değerlendirmesini yapan testlerdir. Bir bilgisayarda kıyaslamayı içindeki donanım ekipmalarını kıyaslayarak yapar, böylece işlemci diğer işlemcilerle grafik kartı diğer grafik kartları ile kıyaslanır. Farklı donanım ekipmanlarını kıyaslayacak farklı benchmark testleri vardır. Passmark, 3D Mark, PC Mark, Cinebench, Novabench bu testlerden bazılarıdır. Oyun testleri de bu testlere ek olarak düşünülebilir.
01. 2. Taşınabilirlik
Taşınabilirlik, yerleşik bir çalışma alanı olmaması, stüdyo-atölye gibi farklı mekanlarda kullanılabilmesi gereken durumlar göz önüne alındığında özellikle öğrenciler için önemli bir etkendir. Bir bilgisayarın form faktörü taşınabilirliğini doğrudan etkileyen özelliktir. Bu form faktörü dizüstü ve masaüstü olarak iki sınıfa ayırabiliriz.
01. 2. a. Dizüstü
Dahili bataryası ve ekranı olması nedeniyle taşınabilirlik konusunda büyük artısı olan bilgisayarlar olmasına rağmen performans konusunda eksiklikleri vardır. İş istasyonu, oyun, geleneksel dizüstüler, ultrabook, çoklu kullanımlı notebooklar, tablet ve netbookları bu sınıfa alabiliriz. Dört alt parametre(taşınabilirlik, performans, batarya, fiyat) ile bu ürünleri değerlendirebiliriz.
01. 2. b. Masaüstü
Daha yerleşik bir çalışma alanına sahip insanlar için kullanışlı ürünlerdir. Bazı durumlarda laptoplardan daha ekonomik olabileceği gibi, ihtiyaç doğrultusunda çok çok daha yüksek fiyatlandırmalara sahip olabilir. Sadece boyut açısından değerlendirirsek masaüstü bilgisayar form faktörü supertower, fulltower, midtower, minitower, small ff, htpc olarak sınıflandırılabilir. Masaüstü bilgisayarlarda monitör, klavye gibi çevre birimlere ihtiyaç duyulacaktır. Dizüstü bilgisayarlara göre uzun vadeli ve uzun süreçte daha performanslı olacaktır.
01. 3. Fiyat
Bir diğer parametre olan fiyat, performans ve taşınabilirlik faktörlerine göre değişkenlik göstermektedir. Fiyatın düşük olmasının pozitif bir değer olarak ele alırsak, bu değer arttıkça diğer parametrelerden feragat etmek gerekmektedir. Bu yazıda fiyatlar sayısal olarak belirtilmemiş, sadece yüksek-orta-düşük olarak sınıflandırılmıştır.
02. Donanım
Bilgisayarın fiziksel ekipmanlarına donanım denir.
02. 1. İşlemci (CPU)
Bilgisayarın temel veri işleme görevini yapan ve diğer donanımsal birimleri arasındaki veri akışını yöneten birimdir. Bir işlemcinin performansını etkileyen değişkenler frekans değeri ve çekirdek sayısıdır. Frekans değeri bir çekirdeğin saniyede yaptığı işlem miktarını verir. Kullanılan yazılımlar ve ihtiyaç göz önünde bulundurularak az çekirdekli yüksek frekanslı veya çok çekirdekli nispeten daha düşük frekanslı işlemciler kullanılabilir. Günümüzde AMD ve Intel olmak üzere bireysel bilgisayar (pc) için işlemci üreten iki firma vardır.
02. 2. Anakart (CPU)
Bilgisayarın donanımsal ve çevre bileşenlerini bir arada tutan elemanıdır. Anakart seçiminde CPU ile soket uyumluluğuna dikkat edilmelidir. Dizüstü bilgisayarlarda anakart üretici tarafından ürüne özel tasarlanır, bu nedenle daha çok masaüstü bilgisayarlarda dikkat edilmesi gereken bir bileşendir.
02. 3. Grafik Kartı (GPU)
Grafik kartı (GPU) bilgisayarın grafik işleme ünitesidir. GPU sayesinde sayısal verilere dönüştürülen görüntüler işlenebilir. GPU da bir çeşit işlemcidir ve bu işlemcide düşük frekans değerlerinde fazlaca çekirdek bulunur. Örneğin Nvidia’nın duyurduğu en son grafik kartında 1.4 GHz hızında 10469 çekirdek bulunur. Ayrıca grafik kartlarında gelişen tensor çekirdekleri sayesinde yapay zeka algoritmaları daha kolay işlenebilir hale gelmiştir. Grafik kartlarının işlem gücü bir saniyenin trilyonda biri sürede yaptıkları işlem sayısı olan teraflop ile ölçülür. GPU dahili ve harici olmak üzere ikiye ayrılır.
02. 3. a. Dahili GPU
Dahili GPU, işlemciye eklenmiş grafik işlem birimidir ve sistem belleğini kullanır. Bu birim günümüzde bazı işlemcilerde gelişmekte olsa da yüksek performans gerektiren programlar için yetersizdir. Bu grafik ünitelerinin en büyük artısı düşük enerji tüketimidir ve bu nedenle dizüstü bilgisayarlarda daha yoğun kullanılır. İşlemci üreten AMD ve Intel firmaları bu üniteyi işlemcilerine dahil etmektedir.
02. 3. b. Harici GPU
Bu grafik ünitesi anakart vasıtasıyla sisteme bağlanan birimdir ve kendi grafik belleğine sahiptir. Yüksek performans gerektiren durumlarda gereklidir. Bu kartların da daha düşük enerji tüketen mobil versiyonları bulunmaktadır ancak bu kartlar masaüstü versiyonlarına göre daha düşük verimliliktedir. Ayrıca ultrabooklar için geliştirilmiş tamamen mobil harici GPU lar bulunmaktadır. Günümüzde Nvidia ve AMD olmak üzere bireysel bilgisayarlar için grafik kartı üreten iki firma vardır.
02. 4. Bellek (RAM)
Bellek (RAM) bilgisayarda kısa süreli veri depolama işlevini üstlenen birimdir. RAM sabit disklere göre daha az veriyi geçici bir süre saklar ve veri üzerinde yapılan işlem bitince silinir. Bir çeşit ön bellek olarak da düşünülebilir. Programlar çalışırken verileri bu bellek üzerinde işler ve sabit diske kaydeder.
02. 5. Fiziksel Sabit Disk (HDD)
Fiziksel sabit disk (HDD) manyetik plakalara veri yazarak çalışan bir tür veri depolama sistemidir. İçinde dönen manyetik plakalar ve bu plakalara veri yazma okumayı sağlayan kafalar bulunur. Mekanik parçası fazla olması sebebiyle darbelere karşı dayanıksızdır ve yazma-okuma hızı dönme hızına bağlı olduğu için yavaştır. Uzun süreli veri depolama için ekonomiktir.
02. 6. Katı Hal Sürücüsü (SSD)
Son yıllarda teknolojinin hızla gelişimi ile yaygınlaşan katı hal sürücüleri(SSD) depolama işlemini tamamen elektronik olarak yapan bir veri depolama birimidir. Mekanik parçaları olmaması sebebiyle darbelere daha fazla dayanıklıdır. HDD lerden 5 ila 50 kat arası daha hızlıdır, ancak ekonomik olarak gittikçe alınabilir seviyelere gelse de yüksek miktarda veriyi depolamak için hala çok maliyetlidir. SSD seçilirken yazma-okuma hızı önemli bir faktördür ve dikkat edilmelidir.
| HDD | SSD |
 |  |
| 60-120 mb/sn | 500-8000 mb/sn |
02. 7. Güç Kaynağı (PSU)
Bilgisayarın çalışması için gerekli enerjiyi donanımsal parçalara dağıtan birimdir. Masaüstü bilgisayarlarda bulunan PSU lar güç aktarım kablolarının takılıp çıkarılabilirliğine göre modüler, yarı modüler ve modüler olmayan olarak üç farklı çeşiti vardır ve watt değerine göre sınıflandırılır. Seçilen PSU nun bilgisayar için gerekli enerjiyi sağlayacağından emin olmak gerekir. Ayrıca enerji tüketimi ve güvenlik açısından sahip olduğu sertifikalar da seçim sürecinde bir diğer önemli faktördür. Dizüstü bilgisayarlarda ise adaptörler bu görevi üstlenmektedir.
| Modüler | Yarı modüler | Modüler olmayan |
 |  |  |
02. 8. Monitör
Monitör her ne kadar bir çevre birim olsa da tasarımcılar için önemli bir elemandır. Monitörlerde boyut, çözünürlük, panel tipi, renk doğruluğu, yenileme hızı, tepkime süresi gibi birçok parametre vardır. Monitör seçiminde kullanıcı kendine uygun boyuta karar verdikten sonra, özellikle renklerle çalışıyorsa panel tipi ve renk doğruluğu konusuna dikkat etmelidir. Günümüzde genel olarak monitörlerde kullanılan IPS, VA, TN olmak üzere üç tip panel vardır. IPS paneller diğer panellere göre daha fazla renk doğruluğuna sahiptir ancak tepkime süresi daha yüksektir, TN paneller ise daha düşük maliyetli ve düşük tepki süresi vardır. VA paneller bu iki panel arasında dengeyi sağlaması için tasarlanmıştır. Tasarımcılar için monitörler NTSC, AdobeRGB, DCIP3, sRGB renk uzaylarının belirli bir kısmını karşılamalı ve mümkünse sertifikalı olmalıdır. Ayrıca yüksek renk doğruluğu isteyen kullanıcılar belirli zaman aralıkları ile renk kalibrasyonu yapmalıdır.
02. 9. Diğer Bileşenler
Bilgisayarlarda söz edilen parçalara ek olarak soğutma sistemleri, DVD okuyucu ve yazıcıları, kablosuz ağ birimleri gibi dahili; klavye, mouse, ses sistemi, kesintisiz güç kaynağı gibi harici bileşenler de bulunmaktadır. Ek olarak masaüstü bilgisayarlar için bilgisayar kasası önemli bir bileşendir.
03. Yazılım
Donanımsal bileşenlerin çalışmasını ve birbiri ile iletişimini sağlayan komutlar bütünüdür.
03. 1. İşletim Sistemi
Bilgisayarın çalıştığı süre boyunca donanımlarının çalışmasını sağlayan ana yazılımdır. Günümüzde yaygın olarak Windows ve MacOS kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak Linux tabanlı açık kaynak kodlu işletim sistemleri de bulunmaktadır. Uygulama yazılımları tasarımları gereği her işletim sisteminde çalışmayabilir. Bu nedenle işletim sistemi tercih edilirken kullanılan yazılımlar dikkate alınmalıdır. Tablo 3’de bazı yazılımların işletim sistemi ile uyumlulukları verilmiştir.
03.2. Sürücüler
Bilgisayarın her donanımı için özelleşmiş ve o donanımın çalışmasını sağlayan yazılımlardır. Örneğin GPU nun çalışması için grafik kartı sürücüsünün yüklenmesi bazı durumlarda ise güncel olması gerekmektedir.
03.3. Uygulama Yazılımları – Programlar
Bir konuda özelleşmiş yazılımlardır. Örneğin yazı yazmak için kullanılan Word veya fotoğraf düzenlemek için kullanılan Photoshop bir uygulama yazılımıdır.
04. Mimari Yazılımlar ve İşlevleri
Bu kısımda mimaride ve yapı üretim sürecinde kullanılan yazılımlar, özelleştiği işleve göre sınıflandırılmıştır.
04. 1. Yapı Bilgi Modelleme (BIM) Yazılımları
Yapı bilgi modelleme(BIM) birbirinden farklı mimari projelerin tasarımında, inşasında ve sürdürülmesinde görev üstlenenlerin ortak olarak yararlanabileceği 3 boyutlu bir bilgi paylaşım sürecidir (Url-3). BIM yazılımları bu süreci yönetmeye yardımcı olan yazılımlardır. Autodesk Revit, Graphisoft Archicad, Nemetschek Allplan yaygın kullanılan BIM yazılımlarıdır. Bu yazılımlar işlem sayısı fazla olması nedeniyle yüksek performansa ihtiyaç duymaktadır.
04. 2. Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) Yazılımları
Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD), manuel taslak çizim işlemlerini otomatik bir işlemle değiştiren tasarım ve teknik dokümantasyon teknolojisidir (Url-4). CAD yazılımları bu işlemleri yapmaya yardımcı olur. CAD yazılımlarının katı, yüzey ve katı-yüzey modelleme işlemini yapan türleri vardır.Trimble SketchUp, Autodesk AutoCAD ve Solidworks yaygın kullanılan CAD yazılımlarıdır.
04. 3. 3D Modelleme ve Animasyon Yazılımları
3D modelleme bir tasarımın üç boyutlu hale getirilmesi olarak tanımlanabilir. 3D animasyon ise bu modellerin hareketlendirilmesi işlemidir. 3Ds Max, Cinema4D, Blender mimarlık alanında kullanılan yaygın 3D model ve animasyon yazılımlarıdır. Bu yazılımlarda, üç boyutlu modeller poligonlardan oluştuğu için yüksek performansa ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yazılımlarda model boyutu büyüdükçe veya poligon sayısı arttıkça gerekli işlem gücü artar.
04. 4. Görselleştirme Yazılımları
Üç boyutlu modelleri gerçekçi veya belirli stillerde görsellere dönüştürebilen yazılımlardır. Bu yazılımlar bir BIM, CAD veya modelleme yazılımına eklenti olarak çalışabileceği gibi, bağımsız da çalışabilir. Yüksek performansa ihtiyaç duyan bu yazılımlar, oyun motorlarının ve grafik kartlarının gelişmesi sayesinde daha düşük performanslarda çalışabilir hale gelmekte ve işlem süreleri kısalmaktadır. Bağımsız çalışabilen Lumion, Twinmotion ve eklenti olarak çalışabilen Vray, Corona, Octanerender bu yazılımlara örnek olarak verilebilir.
04.5. Multimedya Yazılımları
Görüntü ve video oluşturma, işleme ve görüntüleme yazılımlarıdır. Yaygın olarak bilinen görüntü işleme yazılımı Adobe Photoshop ve video işleme yazılımı Adobe After Effects bu sınıfa örnek verilebilir.
05. Mimari Yazılımlar ve Donanım Kullanımı
Yazılımların donanım kullanımı, tasarlanma biçimine göre farklılık gösterebilir. Yazılımlar bilgisayarların işlemci, grafik kartı veya hem işlemci hem grafik kartı gücünden yararlanabilirler. Bilgisayar seçiminde kullanılan programların donanım ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu kısımda yazıda söz edilen yazılımlar ve bazı ek yazılımların donanım kullanımı ele alınmıştır (Tablo 3).
05. 1. İşlemci Kullanımı
Yazılımların neredeyse hepsi işlemciyi kullanır ancak bazı programlar verimli çalışmak için işlemcinin gücüne ihtiyaç duyarlar. Bir yazılımın tasarımına göre tek veya çoklu çekirdek kullanımı değişkenlik gösterebilir. Performans açısından etkin bir bilgisayar için kullanılan yazılımların işlemci kullanımında kaç çekirdek kullandığı göz önünde bulundurulmalıdır. Böylece yazılım kullanımına göre frekans değeri yüksek çekirdek sayısı az veya frekans değeri düşük çekirdek sayısı fazla işlemciler tercih edilebilir.
05. 2. Grafik Kartı Kullanım
Grafik kartına ihtiyaç duymayan yazılımlar olduğu gibi performansını grafik kartı sayesinde çokça arttıran yazılımlar da vardır. Grafik kartı performanslarının artması nedeniyle özellikle görselleştirme yazılımları olmak üzere birçok yazılım çalışırken grafik kartına ağırlık vermeye başlamıştır. Grafik kartı seçiminde kullanılan yazılımların önerileri göz önünde bulundurulmalıdır. Bazı yazılımlar Nvidia’nın geliştirmiş olduğu CUDA çekirdekli kartlar ile daha performanslı çalıştığı için grafik kartı tercihi bu yönde yapılabilir. Yapay zeka desteğine sahip bazı yazılımlar da yapay zeka işlem çekirdeklerine sahip grafik kartları ile daha performanslı çalışabilirler. Ayrıca bazı yazılımlar daha fazla grafik belleğe(vRAM) ihtiyaç duymaktadır, bu da grafik kartı seçiminde dikkat edilmesi gereken bir noktadır.
06. Önemli Noktalar
06. 1. Bir Bilgisayar Nasıl Seçilebilir
Bir bilgisayar seçilirken donanımsal özelliklerine dikkat edilmeli ve kullanıcıya en uygun ürün aranmalıdır. Bir tasarımcının kullanmayı planladığı bilgisayar, öncelikle tasarımcının kullanacağı yazılımları etkin bir biçimde çalıştırmalıdır. Bu nedenle kullanılan yazılımların üreticilerinin yayınladığı “sistem gereksinimleri” tabloları incelenmelidir. Tablolarda yer alan sistem gereksinimleri en düşük konfigürasyonlar değil mümkünse dengeli konfigürasyonlar olmalıdır. Bu tablolar doğrultusunda verilen işlemci, grafik kartı, RAM ve depolama kararlarında ürünlerin performansları, daha önce yapılmış olan incelemelerle takip edilebilir ve benchmark değerlerine bakılabilir. Örneğin tavsiye edilen bir işlemci seçilirken sınıfına ve koduna bakılarak aynı sınıftaki farklı kodlu veya diğer marka işlemciyle karşılaştırılmalıdır. Alınması planlanan ürünün farklı kullanıcı görüşleri alınmalı ve teknoloji haber kanallarının yorumlarına dikkat edilmelidir. Eğer bir bilgisayarda dengeli fiyat ve performans amaçlanıyorsa aynı konfigrasyona sahip ürünlerin daha düşük fiyatlı üreticileri tercih edilebilir. Bu durumda daha düşük fiyat, performansta ve fiziksel özelliklerde bazı eksilmelere sebep olabilir. Örneğin Intel i7 işlemci, Nvidia GTX 1650 ekran kartı, 16 GB RAM ve 500 GB SSD ye sahip bir dizüstü bilgisayar iki farklı üreticide farklı fiyatlara sahip olabilir. Bu durumda daha düşük fiyatlı bilgisayar düşük malzeme kalitesine, port sayısına, batarya süresine sahip olabilir.
Bu yöntemleri bir senaryoda ele alırsak, Revit ile BIM modelleri oluşturan Lumion ile görselleştirme yapan ve Photoshop ile bu görselleri düzenleyen bir tasarımcı orta fiyat segmentinde bir bilgisayar için; Revit için tavsiye edilen “çoklu çekirdekli Intel Xeon işlemci veya AMD muadili, 16GB RAM, Direct X 11’e sahip bir grafik kartı, 30GB depolama”, Lumion için tavsiye edilen “en az 3.2 GHz hıza sahip 4 çekirdeğe kadar işlemci, 16 GB RAM, Direct X 11’e sahip en az 8.000 passmark benchmark puanına sahip grafik kartı (Bu puana sahip grafik kartları passmark benchmark internet sitesinde grafik kartları karşılaştırma sayfasında bulunabilir.) ,20GB depolama” ve Photoshop için tavsiye edilen “en az 2 GHz hıza sahip çoklu çekirdekli işlemci, 8 GB RAM, Nvidia GTX 1050, muadili ve üstü grafik kartı,3.1 GB depolama” sistem gereksinimlerini dikkate almalıdır. Bu gereksinimler doğrultusunda 6 çekirdekli 2.6 GHz işlemciye, 16 GB RAMe, Nvidia GTX 1650 veya muadili grafik kartına ve bu yazılımların, verilerin, işletim sisteminin depolanması için 256 GB SSD depolamaya ihtiyaç duymaktadır.
06. 2. Dizüstü Bilgisayarlarda Dikkat Edilecek Noktalar
Bir dizüstü bilgisayar seçilirken “06.1. Bir Bilgisayar Nasıl Seçilebilir” bahsedilen donanımsal özelliklere ek olarak port sayıları, pilde kullanım süresi, monitör panel tipi ve çözünürlüğü, taşınabilirliği, soğutma sistemi gibi faktörlere dikkat edilmelidir. Giriş çıkış portlarında güncel teknolojiler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu portlar bilgisayarın diğer cihazlarla iletişimini sağlamaktadır. Monitör konusunda “02.8. Monitör” kısmında söz edilen özelliklere dikkat edilmelidir. Orta fiyat segmentine sahip bir dizüstü bilgisayar daha yüksek fiyatlı muadillerine göre daha az veya daha düşük jenerasyon USB portlarına ya da muadillerine göre daha ince ve hafif bir yapıya sahip bir dizüstü bilgisayar fiziksel koşullardan kaynaklı daha yetersiz bir soğutmaya sahip olabilir bu da uzun kullanımlarda bilgisayarın performansını düşürecektir.
06. 3. Masaüstü Bilgisayarlarda Dikkat Edilecek Noktalar
Masaüstü bilgisayarlar üreticilerin hazır ürünleri olduğu gibi donanımsal parçaları tek tek alınıp da toplanabilir. Bilgisayar toplama işlemi bir profesyonel ile birlikte yapılmalıdır. Masaüstü bilgisayar seçilirken anakarta dikkat edilmelidir. Anakarttaki port sayısı, işlemci soket uyumluluğu ve gelecek işlemcilerle uyumlu çalışabilme potansiyeli, RAM ve depolama birimleri için soket yeterliliği önemlidir. Doğru bir anakart seçimi yapılan bir bilgisayar gelecek teknolojilerle yükseltilebilir.
Kaynaklar
Url 1. https://ubernerd.com.au/laptop-form-factors-which-is-best-for-you/
Url 2. https://www.computercaselab.com/micro-atx-vs-mini-itx/
METAMETRİK 